Divan-ı Hümayun Üyeleri ve Başlıca Görevleri

a- Divan-ı Hümayun • Osmanlı Devleti'nde ilk olarak Orhan Bey zamanında oluşturulan ve padişaha yardımcı olan kuruldur. Divan-ı Hümayunda siyasi, askeri, idari, iktisadi konular görüşülüp karara bağlanırdı. Bu yönüyle günümüzdeki Bakanlar kuruluna ( Hükümet ) benzerdi. • Fatih Sultan Mehmet dönemine kadar Divan toplantılarına padişahlar başkanlık ederken, Fatih’ten itibaren Sadrazamlar başkanlık etmeye başlamıştır. Bu değişikliğe gidilmesinin en önemli nedeni; Divan üyelerinin görüşlerini rahatça ifade edebilecekleri bir ortam oluşturmaktır. Sadrazamların idari alanda etkisini ve gücünü artıran bu olay ileriki dönemlerde sadrazamlar arası rekabeti de artırmıştır. • Toplumun tüm kesimlerine açık olan Divan-ı Hümayunda halkın şikayetlerine ve davalarına da bakılırdı. Devlet, devlet uygulamaları veya devlet adamlarıyla ilgili şikayeti olan herkes Divan-ı Hümayuna başvurabilirdi. Bu durum ise Divan-ı Hümayunun yüksek bir mahkeme özelliği gösterdiğine kanıttır. • II. Mahmut Dönemi’nde ise Divan-ı Hümayun tümüyle kaldırılarak yerine nazırlıklar ( bakanlıklar ) kurulmuştur. b-Divan-ı Hümayun Üyeleri ve Başlıca Görevleri Üye Görevi Günümüzdeki Karşılığı Padişah Osmanlı Devleti’nde son söz padişaha aitti ve emirler padişahtan çıkardı. Ancak padişah da divanı hümayunda devletin mali, siyasi, askeri, sosyal işlerini görüştükten sonra emirlerini verirdi. Yani Divanı Hümayun padişahın “Danışma kurulu” olarak görev yapardı. Cumhurbaşkanı Veziriazam ( Sadrazam ) Padişahtan sonra en yetkili devlet adamı veziriazamdır. Padişahın yardımcısı ve mutlak vekili olup padişahın mührünü taşırdı. Padişah yoksa ya da seferdeyse padişahı temsil ederdi. Osmanlı Devleti’nde uygulanan örfi hukuk düzenini veziriazam kontrol ederdi. Padişahın katılmadığı zamanlarda “Serdar-ı Ekrem” unvanı ile orduya komutanlık etmiştir. Başbakan Vezir Devlet yönetiminde sadrazama yardımcı olurlar ve “Paşa” unvanı taşırlardı. Beylerbeyi, sancakbeyi gibi valilik ve idarecilik yapmış olanlar arasından seçilen vezirlerin zaman zaman tecrübelerine başvurulurdu. Bakan Nişancı Fethedilen arazileri defterlere yazar, gelirlerine göre ayırır ve toprakların dağıtımını yapardı. ( Tapu, kadastro işleri ) Padişahın yazmış olduğu ferman ve beratlara tuğrasını ( İmza ) çekerdi. İç İşleri Bakanı Reis-ül Küttab • 17. yüzyılda Osmanlı Devleti’nin yabancı devletlerle siyasi ilişkileri artınca Nişancıya ait olan bazı görevler Reis’ül Küttab’a devredilmiştir. Yabancı devletlerle olan yazışmaları yürütürdü. Dış İşleri Bakanı Defterdar Devletin Maliye işlerinden sorumluydu. • Devletin gelir ve giderlerinin hesabını tutar ve yıllık bütçesini hazırlayıp padişaha sunardı. Maliye Bakanı Kazasker Kadı ve müderrisleri atama, tayin etme, yer değiştirme ve görevden azletme ( göreve son verme ) işlerinden sorumluydu. Ayrıca Divandaki davalara bakardı. Milli Eğitim ve Adalet bakanı Şeyhülislam Osmanlı Devleti’nde alınan kararların dine uygun olup olmadığını kontrol eden kişidir ve fetva veren din alimidir. Divana çağrıldığında katılırdı. Diyanet İşleri Başkanı