ANADOLU UYGARLIKLARI VE MEZOPOTAMYA UYGARLIKLARI

ANADOLU UYGARLIKLARI HİTİTLER: İç Anadolu Kızılırmak çevresinde kuruldular. Başkenti-Hattuşaş( Boğazköy- Çorum) Anadolu’da kurulan ilk medeniyettir. Pankuş adı verilen meclisleri vardı. Ülkeyi kral yönetirdi. Kralın Yardımcısı kraliçe Tavananna dır Hitit kralları hem başkomutan, hem başrahip ve hem de baş yargıç idi. Hititlerde din çok tanrılıdır. Hitit ülkesine “Bin tanrı ili” denirdi. Hiyeroglif(resimli yazı) ve çivi yazısı kullandılar. Tarihte bilinen ilk yazılı antlaşma olan Kadeş Antlaşmasını Mısır ile imzalamışlardır. Tanrıların hesap vermek için Anal adında yıllıklar tuttular. Böylece ilk tarih yazıcılığını başlattılar. Hiç yalan yazmadılar. Halk yöneticiler, rahipler, hürler ve köleler gibi sosyal sınıflara ayrılmıştı. FRİGLER Sakarya ve çevresinde kurulmuşlardır. Başkentleri Gordion'dur (Kütahya). Tarım ve hayvancılıkla uğraşmışlar ve bu faaliyetleri korumak için sert kanunlar yapmışlardır (Örnek : Bir öküz kesenin veya saban kıranın cezası ölümdü.). Tapetes adlı kilimler üretmişlerdir. Midas meşhur krallarındandır. Çok tanrılı dinlere inanmışlardır. Kibele en büyük toprak ve bereket tanrıçasıydı. İYONLAR Ege Bölgesinde kuruldu. Şehir devletleri (POLİS) halinde yaşamışlar¬dır. En önemli şehir devletleri, Efes, Milet, Foça, Bodrum ve İzmir'dir. Deniz ticaretinde gelişmişlerdir. Akdeniz ve Karadeniz’de koloniler (ticaret şehirleri) kurmuşlardır. Ülkede özgür bir düşünce ortamı vardı. Demokrasi ile yönetiliyorlardı. Bilim ve felsefede gelişmişlerdir. Önemli bilim adamları arasında; Herodot, Pisagor, Tales ve Hipokrat yer almaktadır. URARTULAR Doğu Anadolu’da Van Gölü çevresinde kuruldular Başkentleri Tuşpa( Van) Krallıkla yönetildi. Türkçeye benzer bir çivi yazısı ve Hititlerin Resim yazısını kullandılar. Çok tanrılı dinlere inandılar. En önemlisi Haldi( Savaş tanrısı) Hayvancılık, madencilik, taş işçiliği, halıcılıkta ileri gittiler. Sulama kanalları, barajlar ve su göletleri yaptılar .En önemli kanalları Şamran Kanalıdır. Güçlü orduları vardı. Savaşçı bir milletti Şehirlerinin etrafını surlarla kalelerle çevirdiler. Öldükten sonra dirilmeye (ahiret) inanmışlardır.Bu yüzden ölen kimseler için ODA MEZARLAR yaptılar. Ölen kimselerin tüm eşyaları yanına gömüyorlardı. LİDYALILAR Ege Bölgesi'nde kuruldular. Başkenti Sard şehridir.( Salihli- Manisa) Çok tanrılı bir dine inanıyorlardı. Alışverişte değiş-tokuş (takas) usulüne son vererek ilk parayı bulmuşlardır. Tarihte ilk Kral Yolu’nu açan millettir. Kral yolu başkent Sard’dan başlayıp Mezopotamya'ya kadar uzanmaktadır. Ticaret yönünden geliştiler. Askerleri paralı askerdi. Bu yüzden çok çabuk yıkıldılar. MEZOPOTAMYA UYGARLIKLARI SÜMERLER Mezopotamya’da kurulan ilk uygarlık. Şehir devletleri halinde yaşamışlardır( Ur-Urug-Nippur-Lagaş--Kiş) Patesi denen rahip krallar ülkeyi yönetiyordu. Tarihte ilk Yazıyı buldular.(MÖ.3200- Çivi yazısı) Yazının bulunması tarihin başlangıcı sayıldı. Tarihte ilk tekerleği bulan millettir. Bu yüzden arabaları geliştirdiler. Ziggurat denen tapınakları vardı. Bu tapınakları depo, okul, tapınak, rasathane (gözlemevi) olarak kullandılar. Halk özgürler ve esirler olarak ikiye ayrılıyordu. Kölelerin hiçbir hakkı yoktu. Tarım, ticarette, hayvancılıkta geliştiler. Çok tanrılı dine inanıyorlar. Her şehrin bir tanrısı vardı Tufan, Gılgamış ve Yaradılış destanları vardır. Tarihte bilinen ilk yazılı kanunlar Sümerler tarafından yapılmıştır. (Urgakina Kanunları) Astronomi ve Geometri alanında geliştiler. Ayın hareketlerini inceleyerek takvimi yapmışlardır. BABİLLER Bugünkü Irak civarında Fırat nehri kenarında kuruldu. Başkent Babildir. Krallıkla yönetiliyordu. Krallarına HAMMURABİ denirdi. Tarihte ilk Anayasa’yı kurdular. Hamburabi Anayasası.( Göze göz,dişe diş) . Hamburabi kanunları çok sertti. Dünya’nı yedi harikasından biri olan Babil’in Asma Bahçeleri en önemli eserleridir. ASURLULAR Bugünkü Güneydoğu Anadolu bölgesinde kuruldu Başkenti Ninova'dır. Anadolu’ya Sümerlerden öğrendikleri Çivi Yazısını getirdiler. Ticaretle uğraşmışlardır. Anadolu’ya kadar gelerek ticaret yapmışlardır. (Kayseri.) Tarihte ilk kütüphaneyi başkent Ninova’da kurdular. Hazırlayan Nazım ARSLAN