OSMANLILARDA DENİZCİLİĞİN GELİŞMESİ

OSMANLILARDA DENİZCİLİĞİN GELİŞMESİ • Osmanlı devletinin kuruluş coğrafyası deniz kıyısında olmadığından ilk zamanlarda donanması ( Deniz Kuvvetlerinden oluşan savaş gemileri ) yoktu. Ancak zamanla deniz kenarlarındaki beyliklerin alınmasıyla donanma gücüne ulaşan Osmanlı devleti zamanla birçok denizde egemenlik kurmuştur. Padişah Önemli Deniz Olayları Orhan Gazi Devri ( 1326-62 ) Mudanya ve Bursa kıyıları alınınca Osmanlılar ilk kez deniz kıyısına ulaşmışlardır. 1345 yılında Karesi beyliğinin alınması ile Balıkesir ve Çanakkale Osmanlı devletinin egemenliğine girdi. Karesi beyliğinin donanması ve deniz komutanları da Osmanlı hizmetine girmiştir. Yıldırım Beyazıd Devri (1389-1402) Donanma üssü haline getirilen ve ilk Osmanlı tersanesi olan Gelibolu önemli bir konuma yükseldi. Tersane: Gemi yapılan ve tamir edilen yerdir.. I. Mehmet Çelebi Devri (1413-21) Venedik devleti ile Çanakkale açıklarında ilk kez bir deniz savaşı yapan Osmanlı donanması bu savaşta yenildi ancak deneyim kazandı. Fatih Sultan Mehmet Han Devri ( 1451-1481 ) İstanbul’un fethi için 400 parçalık gemi yaptıran Mehmet Han aynı zamanda İstanbul’un fethinde 72 adet gemiyi karadan yürüterek büyük bir başarıya imza atmıştır. Ayrıca kurduğu güçlü donanma ile Kırım, Kefe, Sinop, Trabzon, Mora, Otranto ile İmroz, Taşoz, Bozcaada, Limni, Midilli, Eğriboz, Gökçeada, Sisam, Semadirek adalarını almıştır. II. Beyazıd Devri ( 1481-1512 ) Akdeniz’de faaliyet gösteren Kemal Reis, Burak Reis, Kara Hasan Reis Piri Reis gibi Türk denizcileri Osmanlı hizmetine davet edilmiş ve bu denizciler sayesinde Venedik devletini yenebilecek seviyeye ulaşılmıştır. Akdeniz’deki Modon, Koron, Navarin ve İnebahtı limanları ile Karadeniz kıyısındaki Kili ve Akkirman kaleleri Osmanlı topraklarına katıldı. Kanuni Sultan Süleyman Devri ( 1520-66 ) 1522 yılında Ege denizi kıyısındaki Rodos adası, korsanlardan alındı. Osmanlı devletinin en güçlü dönemi olan Kanuni devrinde Barbaros Hızır Hayrettin Paşa 1538 Preveze Deniz Savaşında Andrea Doria komutasındaki Haçlı donanmasını yenerek Akdeniz’i Türk gölü haline getirdi. Trablusgarp ve Cezayir’in de Osmanlı topraklarına katılmasıyla Akdeniz hakimiyeti güçlendirildi. Kaptan-ı Derya Piyale Paşa da Cenevizlilerden Sakız adasını aldı. II. Selim Devri ( 1566-74 ) 1571 yılında Doğu Akdeniz’deki Kıbrıs adası Venediklilerden alınması sonucu Haçlılar ile 1571 yılında İnebahtı Deniz Savaşı yapıldı. Bu savaşta ağır bir yenilgi alan Osmanlı devleti çok önemli denizcilerini de kaybetmiştir. 1574’te Tunus tekrar geri alınarak Akdeniz hakimiyeti güçlendirilmeye çalışıldı. Ve Osmanlı denizcilikte geriliyor • Venedikli korsanların elinde bulunan Girit adası, Osmanlı devletinin Akdeniz hakimiyetini sarsıyor ayrıca buradaki korsanlar ise Müslüman gemilerine saldırıyordu. 1645 yılında başlayan kuşatma 24 yıl sürdü ve çok zor şartlar altında ada Osmanlı toprağı oldu. Adanın alınması her ne kadar Akdeniz’deki Türk hakimiyetini güçlendirse de uzun bir kuşatma hem ordunun masraflarını artırarak Osmanlı ekonomisini sarsmış hem de donanmamızın eskisine göre oldukça zayıfladığını kanıtlamıştır. UYARI: Osmanlı donanması 1770 yılında Çeşme limanında, 1827 yılında Navarin limanında, 1853 yılında ise Sinop limanında Ruslar tarafından yakılmıştır. Mehmet ÖZKUZ