Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi Bilinmesi Gereken Bilgiler

Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi Bilinmesi Gereken 50 Soru

1- İkinci Dünya Savaşı; kaç tarihinde, hangi ülkenin saldırısı ile başlamıştır?  1 Eylül 1939 günü Almanya’nın Polonya’ya saldırısıyla İkinci Dünya Savaşı başlamıştır.

2- Japonya’nın diğer devletler tarafından istila edilememesinin sebepleri nelerdir?  a) Japonya, adalar topluluğu şeklindeydi. Dağlık ve verimsiz toprakları vardı. (Toprak bütünlüğünün olmayışı)  b) Stratejik bir özelliği de yoktu.

3- Japonya’nın modernleşmeye ve gelişmeye başladığı döneme ne ad verilir?  Meiji Resterasyonu

4- Meiji restorasyonu hangi ülkede, kim tarafından gerçekleştirilmiştir?  Japonya’da İmparator Mutsuhito tarafından gerçekleştirilmiştir.

5- 19. yüzyılda Osmanlı Devleti’nin hangi bölgeleri, hangi devletler tarafından sömürgeleştirilmeye çalışılmıştır?  a) Boğazlar üzerinde İngiliz-Rus mücadelesi,  b) Balkanlar üzerinde Avusturya-Rusya mücadelesi,  c) Mısır üzerinde İngiliz-Fransız mücadelesi,  d) Osmanlı Devleti’nin Orta Doğu topraklarında İngiliz-Alman mücadelesi.

6- Amerika’nın kendi içine kapanarak Avrupa’dan kendisini dışlama politikasına (yalnızcılığa dayalı dış politika stratejisi) ne ad verilir?  Monrea Doktrini

7- 1925 Yılında ABD, İngiltere, Almanya, Japonya, Çekoslovakya ve Belçika gibi devletlerarasında oluşturulan birliğe ne ad verilir?  Locarno Paktı

8- Locarno Antlaşması; hangi devletlerarasında, kaç yılında imzalanmıştır?  Fransa, Almanya, Belçika, Yugoslavya, Polonya ve İngiltere. (1 Aralık 1925)

9- Milletler Cemiyeti (Cemiyet-i Akvam)nin kuruluş amacı nedir?  Uluslar arasında işbirliği geliştirmek ve uluslararası barışı ve güvenliği sağlamak için, savaşa başvurmamak, gizlilikten uzak, adaletli ve onurlu uluslararası ilişkiler sürdürmek;  Hükümetlerce, bundan böyle eylemsel davranış kuralı kabul edilen uluslararası hukuk kurallarına kesinlikle uymak; Örgütlenmiş halkların karşılıklı ilişkilerinde adaleti korumak ve antlaşmalardan doğan bütün yükümlülüklere titizlikle saygı göstermektir.

10- Milletler Cemiyeti’nin başarısız olma sebepleri nelerdir?  1. Cemiyetin bünyesinde savaşı önleyici tedbirlerde boşluklar mevcuttu ve yaptırımlar yetersizdi.  2. Sözleşmenin 10. maddesi mütecavizi tayin etmediğinden, bu madde barışı korumada yetersiz kalıyordu.  3. Önemli konularda oy birliği prensibinin uygulanması, politik ve hukuki sorunların çözümünü engelliyordu.  4. Barışı koruyacak ve devamlı kılacak uluslararası zihniyet yetersiz ve noksandı. Habeşistan olayı, 1937 Japon taarruzu ve 1 Eylül 1939 tarihinde Alman ordularının Polonya’ya taarruzu ile başlayan II. Dünya Savaşı, Milletler Cemiyeti’ni etkisiz duruma getiren gelişmeler arasında sayılabilir.  5. Paris Barış Konferansı’nda hazırlanan antlaşmaların bir parçası olması  6. Amerika Birleşik Devletleri’nin Milletler Cemiyetinden ayrılması, önemli bir uluslararası gücün yitirilmesine ve cemiyetin etkinliğini kaybetmesine nedenoldu.  7. Bir yandan insan haklarını korumaya çalışıp diğer yandan kolonileşme ve manda sisteminin garantisi durumunda olması çelişki yaratıyordu.

11- Kliring Sistemi ne anlama gelmektedir?  Dış ticarette, iki ülke arasında yapılan alışverişin karşılıklı olarak döviz kullanılmadan malla ödenmesi (takas) yani Malı alanın malını satın alma anlamına gelmektedir.

12- Sevr Antlaşmasının önemi nedir?  Bu antlaşma ile Osmanlı Devleti fiilen sona erdi ancak Kurtuluş Savaşı başlamıştı. Bu sebeple Sevr Antlaşması ölü doğmuş olarak kabul edilir.

13- Versay Antlaşmasının önemi nedir?  Almanya bu antlaşma ile büyük ölçüde toprak kaybetti ve bütün deniz aşırı sömürgeleri elinden çıktı. Ayrıca antlaşma Almanya’ya büyük ekonomik yükümlülük getirdi.  Alman toplumunun hepsinin savaş suçlusu sayılması, antlaşma maddelerinin ağır ve halkın gururunu rencide edici olmasından dolayı, Almanya’da milliyetçilik akımları başladı. Alman milletinin Hitler’i iktidara getirerek İkinci Dünya Savaşına sebep olmuştur.

14- Almanya’nın Versay Antlaşmasına göre İtilaf devletlerine ödeyeceği savaş tazminatına hangi isim verilmiştir?  Tamirat Borçları

15- Büyük Dünya Bunalımı; kaç yılında, hangi ülkede ortaya çıkmıştır?  24 Ekim 1929 Perşembe günü Amerika’da ortaya çıkmıştır.

16- “Kara Perşembe’’ neye denir?  ABD’de; 24 Ekim 1929’da başlayan, daha sonra bütün dünyayı etkileyen ve daha yıllarca sarsacak olan dünya ekonomik krizinin adının konduğu güne denir.

17- Amerika’da başlayan 1929 dünya ekonomik krizinin nedenleri nelerdir?  a) ABD’deki şirketlerin Amerikan ekonomisi içindeki yüksek seviyede ağırlıkta olması  b) ABD’deki bankaların kötü yapılanmış olmaları  c) Başkan Hoover yönetiminin ekonomi alanındaki tecrübesizliği  d) ABD’in o dönemde dünya üzerinde net kreditör (kredi veren devlet) olmasıydı.

18- 1929 Dünya Ekonomik Krizi’ne karşı Türkiye hangi önlemleri almıştır?  Kliring ve takas sistemi (Malı alanın malını satın alma) ilkesini uyguladı. İthalat ihracata bağlandığından ihracat teşvik edilmiş oldu. Türkiye ile ticaret ve ödeme antlaşması yapan ülkelerden ithalata öncelik tanıdı. İhraç mallarında kalite kontrolüne gidildi.

19- Dünya ekonomik krizinin Türkiye’ye etkileri hangi yollardan olmuştur?  a) 1929 Dünya Ekonomik Buhranı’nın Almanya üzerindeki etkileri  b) Bütçe açığını kapatmak için vergi yükünün artırılması  c) Versay Antlaşması’nın yüklediği Tamirat Borçları  d) Bazı sanayicilerin Komünist düşmanlığı dolayısıyla Nazi Partisi’ne önemli para yardımı yapmaları.

20- Almanya’daki Nazi Partisi (Nasyonal Sosyalist Partisi) hangi sebeplerden dolayı iktidar olmuştur?  a) 1929 Dünya Ekonomik Bunalımı’nın Almanya üzerindeki etkisi  b) Ekonomiyi düzeltmek için vergilerin artırılması  c) Versay Antlaşması’nın haksız maddeler içermesi (Tamirat Borçları)  d) Sanayicilerin Komünist düşmanlığı dolayısıyla Nazi Partisi’ne para yardımı yapmaları.

21- İngiltere’nin XX. yüzyıl başlarında Orta Doğu ve Osmanlı Devleti ile ilgili politikasının esasları nelerdir?  a) Osmanlı Devleti’ni parçalamak,  b) Padişah-Halifenin kuvvet ve nüfuzunu, dinî etkilerini gidermek suretiyle, İslam Birliği düşüncesini değerden düşürmek,  c) Arap memleketlerine hakim olarak, Mısır ve Hindistan’ın güvenliğini sağlamak,  d) Hilafeti, İngiltere’nin himayesinde kurulacak Arap birliğinin eline geçirmek,  e) Doğu Akdeniz’de kuvvet bulundurmak,  f) Irak petrollerine sahip olmak,  g) İstanbul ve Boğazların kontrolünü ele geçirmektir.

22- Sovyetler Birliğinin İslam kurumlarını yıkmak istemesindeki iki temel sebep nedir?  Sovyetlerin İslâmiyet’e yönelen saldırılarının temellerinde, hem ideolojik hem de pragmatik sebepler vardı.  1) İdeolojik açıdan: İslâmiyet’in laik, ferdiyetçi, rasyonel, sanayileşmiş, modern sosyalist hayatın ihtiyaçlarıyla uyuşamayacağını düşündüler. Bunun için de, İslamiyet’e karşı çıktılar.  2) Pragmatik olarak ise: İslamiyet, Türkistan’daki, heterojen (farklı özellikler) halkın fikren ve manen birleşmesini sağlıyordu. Müslüman liderler, sûfiler ve ulemalar Sovyet hâkimiyetine karşı, merkez teşkil edebilecek tek güç kaynağı idiler.

23- Rusya’daki Bolşevik İhtilali’nin genel sebepleri nelerdir?  a) Düşünce Akımları b) Köylü Meselesi c) İşçi sorunları

24- Türkistan’ı Ruslardan kurtararak bağımsızlığa kavuşturmak hangi hareketin temel amacıdır?  Basmacı Hareketi

25- Basmacı Hareketi nedir?  Bolşevik Yönetimine karşı, bu günkü Orta Asya Cumhuriyetleri’nde başlayan bağımsızlık savaşlarının genel adı Basmacılık Hareketi’dir.

26- Enver Paşa’nın Basmacı Hareketindeki rolü ne olmuştur?  Enver Paşa; Bakü’ye 1920’de vardığında bu hareketin içerisinde yer alır ve Ruslarla çarpışır. Fakat Ağustos 1922’de Duşanbe yakınlarındaki çarpışmada şehit olur. O’nun ölümü bu hareketi zayıflatır.

27- Basmacı hareketinin sloganı nedir?  “Türkistan Türkistanlılarındır.”

28- Basmacı hareketinin başarısız olmasının sebepleri nelerdir?  a) Korbaşı denen liderin kendi aralarında birliktelik kuramamaları  b) Mücadele sırasında araç gereç silah ve erzak yetersizliği  c) Basmacıların dışarıdan yardım alamaması  d) Rusların Basmacılarla mücadelesinde teknolojik silahları kullanmaları

29- Paris Barış Konferansı’nın toplanma nedeni nedir?  I. Dünya Savaşı sonrası galip devletler barış antlaşmalarının taslaklarını hazırlamak ve aralarındaki problemleri çözmek için bu konferansı düzenlediler.

30- I. Dünya Savaşındaki hangi cepheler taarruz cepheleridir?  a) Kafkas Cephesi (Sarıkamış) b) Kanal Cephesi (Mısır- Sina- Süveyş)

31- 1922 yılında Komünist Rusya ile Almanya arasında yapılan ve iki ülkenin yakınlaşmasına sebep olan hangi antlaşmadır?  Rapollo Antlaşması

32- I. Dünya Savaşı sonunda İtilaf devletleri ile Almanya arasında hangi anlaşma imzalanmıştır? Antlaşmanın maddeleri nelerdir?  Versay Anlaşması imzalanmıştır.  1- Alsas-Loren Fransa’ya verilecek.  2- Belçika yeniden bağımsız olacak.  3- Çekoslovakya, Polonya, Litvanya ve Danimarka’ya toprak verilecek.  4- Avusturya ile ittifak yapamayacak.  5- Sömürgeleri itilaf devletleri arasında paylaşılacak.  6- Almanya savaş tazminatı ödeyecek.  7- Asker sayısı sınırlandırılacak ve silah üretimi durdurulacak.

33- Hitler’in hayatını anlatan en önemli eserin adı nedir?  Kavgam

34- Soğuk Savaş Dönemi hangi yılları kapsamıştır?  1945-1955

35- Doğu ve Batı blokları arasında yaşanan soğuk savaşın çözülmesine yol açan ilk olay hangisidir?  SSCB lideri Stalin’in ölmesi

36- “Üçüncü” demokratlaşma dalgası hangi olayla başlamıştır?  Portekiz diktatörlüğünün yıkılmasıyla

37- Roosevelt, Churchill ve Stalin’in savaş sonrası barış düzeninin korunması için bir uluslararası teşkilat kurulması fikrini hangi konferansta kabul etmişlerdir?  Tahran Konferansı

38- İkinci Dünya Savaşı’nı başlatan olay hangisidir?  Almanya’nın Polonya’ya saldırmasıyla

39- İkinci Dünya Savaşı hangi tarihte başlamış ve ne zaman bitmiştir?  1 Eylül 1939, Almanya’nın Polonya’ya saldırmasıyla II. Dünya Savaşı başladı.  2 Eylül 1945, ABD Başkanı Truman zafer ilan etti ve İkinci Dünya Savaşı sona erdi.

40- İkinci Dünya Savaşında hangi cepheler açılmıştır? Kısaca bilgi veriniz.  a) Batı Cephesi: Almanlar bu cephede Benelux (Belçika, Hollanda ve Lüksemburg) ve Fransa’yı işgal etmiştir. Britanya savaşında ise İngiliz Kraliyet ordusunu geçememiş ve de bu savaşta başarılı olamamıştır.  b) Kuzey Afrika Cephesi: İtalyanlar Almanların safında bulunmaktaydılar ve de Afrika’da bulunan sömürgelerini genişletmek istemişlerdir. Bu yönde Tunus ve Nil Nehri yönünde ilerleme yapmışlardır.  c) Balkan Cephesi: Marita ve Merkür harekâtları ile Yunanistan’a saldırılmıştır.  d) Doğu Cephesi: Batıdan gelebilecek tüm tehditleri ortadan kaldıran Hitler, bu kez gözünü doğuya yani Sovyetlere çevirmişti. 1941 yılı başlarında başlayan bu saldırılar başta Sovyetlere ağır kayıplar verdirerek geri çekilmelerine etki olmuştur; fakat zorlu kışın gelmesi Almanların ilerleyişini yavaşlatıp durdurmuştur.  Stalingrad Savaşı ile de 1942′de Ruslar, Karadeniz ve Kafkasya’daki kaynakları hedefleyen Alman ordularını durdurmuşlar ve geri çekilmeye zorlamışlardır.  e) Asya-Pasifik Cephesi: Japonlar Avrupa’daki bu karışıklıktan yararlanmak isteyerek Ortadoğu Asya’daki sömürgelere saldırmak istedi fakat bu ancak civarda deniz birlikleri bulunduran Amerika’nın saf dışı olmasıyla mümkündü. Bunun üzerine Kamikaze ve farklı tekniklerle Amerikan donanmasına saldırılmıştır. Başarılı sayılabilecek operasyonlar yürütülmüşse de savaşın sonlarına doğru Japonları büyük bir hüsran beklemektedir.

41- İkinci Dünya Savaşında görev yapan en önemli kumandanlar hangileridir?  SSCB: Josef Stalin  ABD: Franklin Roosevelt  Almanya: Adolf Hitler  Japonya: Hideki Tojo  Birleşik Krallık: Winston Churchill  İtalya: Benito Mussolini

42- Barbarossa Harekâtı nedir?  Barbarossa Harekâtı, Nazi Almanya’sının Rusya’yı işgal planıdır.  Reich ordularının Rus topraklarında başlattıkları harekât. Almanların Stalingrad’a kadar ilerleyip, Kırım üzerinden Kafkaslarla birleşmesiyle noktalanmıştır.  Wehrmacht’ın Sovyet topraklarına saldırdığı 22 Haziran 1941 tarihinde başlayan harekât, Kızıl Ordunun Berlin’i işgal ettiği 2 Mayıs 1945 tarihine kadar ki Doğu Cephesi savaşlarının açılış hamlelerine verilen isimdir.

43- Majino Hattı nedir?  Fransa’nın I. Dünya Savaşı’ndan sonra tüm kuzey ve doğu sınırlarını (Almanya sınırı) kapsayan geçilmesi imkânsız olduğu düşünülen savunma hattıdır. Hitler, Belçika ve Hollanda üzerinden hattın arka tarafına geçmiştir.

44- Barbarossa Harekâtı’nın başarısızlık nedenleri nelerdir?

1- Rusya’nın Fransa gibi tamamen düzlüklerden oluşan bir arazisi olmadığı göz önüne alınmamıştır. Bu da yıldırım savaşı denilen ve tanklarla cepheyi yarıp dağıtmaya dayalı taktiği geçersiz kılmıştır. Üstelik Ruslar da yenildikleri yerlerde direnmemiş cephelerinin geniş olmasının avantajını kullanıp Almanları içerilere doğru çekmişleridir. Yine, 2. Dünya Savaşı sırasında geliştirilen anti tank silahları da bu hızlı tank harekâtını kısıtlıyordu. Zira tankların yanında onları anti tank silahlarına karşı korumak için yürüyen piyadeler tankların hızını kesmekteydi. Almanların bu planı geç uygulamaya sokması ve harekâttaki gecikmeler de erken başlayan Rus kışına yakalanmalarına neden oldu. Zira Napolyon gibi esasen Ruslara değil, soğuğa ve Rusların vurup geri çekilme taktiğine yenildiler.

2- Almanlar işgal ettikleri Ruslara tabi topraklarda bulunan halklara (örneğin, Ukrayna) karşı da kötü davrandılar. Halbuki Ukrayna örneğinde olduğu gibi bu ülkeler de Rusya’yı sevmiyor ve fırsatını bulup ayrılmak istiyordu. Almanların buradaki kafatasçı uygulamaları ve zihniyetleri akılcı propagandalarının önüne geçti. Böylece bu halkların desteği yerine direnişi ile karşılaştılar. Büyük bir stratejik propaganda hatasıdır.

3- Harekât ilk başlarda Almanlar lehineydi. Fakat geniş Rus cephesinde ele geçirdikleri ilk topraklardan sonra nereye yöneleceklerini kararlaştıramadılar. Kuzeye Moskova’ya mı, yoksa Rusya’nın can damarı petrolün bulunduğu güney bölgesine mi? Bu kararsızlık güçlerinin bölünmesine yol açtı. Bu da lojistik ve koordinasyon eksikliğine neden oldu.

4- Almanlar, Rusları hafife almıştı. Stalin Alman harekâtının Fransa’dan sonra kendilerine gelişeceğini tahmin etmiş; aralarındaki saldırmazlık antlaşmasına rağmen silah endüstrisini gözden uzak Ural bölgesinde geliştirmiş ve bundan Almanların haberi olmamıştır. Üstelik Almanlar, Rusya’yı Fransa’da yaptıkları gibi seferberliğini tam gerçekleştiremeden işgal edeceklerini düşünüyorlardı. Ama bahsedildiği gibi Ruslar hazırlıklıydı.

45- Japonya’nın teslim olmaması üzerine ABD atom bombasını Japonya’nın hangi iki kentine atmıştır?  Hiroşima ve Nagazaki kentlerine atılmıştır.

46- II. Dünya Savaşı’nda Türkiye’nin tutumu hakkında bilgi veriniz.  a- Türkiye aldığı karar gereği topraklarına saldırı olmadığı müddetçe savaşa girmemekte kararlıdır.  b- İlk etapta 1941’de Ankara’da Almanya ile bir dostluk ve saldırmazlık antlaşması yapıldı.  c- Müttefik devletler ise 1943 Kazablanka Konferansı’nda Türkiye’nin kendi taraflarında savaşa katılmasının sağlanmasına karar verdiler.  d- İngiliz Başbakanı Çörçil 1943’te Adana’ya geldi. Burada İnönü’den savaşa girmelerini istedi. Fakat Türkiye tarafsızlığını devam ettirdi.  e- Aynı yıl Kahire’de de İnönü-Çörçil-Roosevelt bir araya geldi fakat Türkiye yine tarafsızlığını bozmadı.  f- 1944’te Almanların yenilmesi kesinleşince Türkiye İngiltere ve ABD’ye yanaştı. Türkiye 23 Şubat 1945’te Japonya ve Almanya’ya savaş ilan etti. Savaş da zaten 9 Ağustos 1945’te resmen sona erecekti.

47- 1943 yılında İngiliz Başbakanı Çörçil ile İsmet İnönü’nün bir araya gelme nedeni nedir? Sonuç ne oldu.  İngiliz Başbakanı Çörçil, İnönü’den savaşa girmelerini istedi. Fakat Türkiye tarafsızlığını devam ettirdi.

48- Türkiye, II. Dünya Savaşı’nda Japonya ve Almanya’ya neden savaş ilan etmiştir?

a- Türkiye bu savaşta fiili olarak bulunmamıştır.

b- Türkiye’nin savaş ilan etmesinin sebebi müttefiklerin San Fransisko’da toplayacakları konferansa katılmak istemesiydi. Müttefikler bu konferansa 1 Mart 1945’e kadar Almanya’ya savaş ilan etmiş olan devletlerin katılabileceğini açıklamışlardı. Türkiye San Fransisko Konferansı’na katıldı ve BM’nin kurucu üyelerinden biri oldu.

49- Dünyada insan haklarının uluslararası düzeyde korunması ilk kez hangi siyasal belge ile gerçekleşmiştir?  Birleşmiş Milletler Antlaşması

50- Müttefiklerin II. Dünya Savaşı’ndan zaferle çıkmasının siyasi rejimler açısından en önemli sonucu hangisidir?  “İkinci” demokratlaşma dalgasının gerçekleşmesi