OSMANLI DEVLETİ HANGİ
CEPHEDE
I. DÜNYA
SAVAŞI (1914–1918)
I. Dünya Savaşı’ndan Önce
Osmanlı Devleti’nin Durumu
Ø
Osmanlı
Devleti 18. yüzyıldan itibaren Avrupa’daki bilim ve teknik alanında yapılan
yenilikleri takip edemedi.
Ø
Fransız
İhtilali’nden sonra yayılan milliyetçilik akımından Osmanlı Devleti olumsuz
etkilendi. Osmanlı yönetimindeki milletler ayaklanmaya başladı.
Ø
Batılı
Devletler, Osmanlı Devleti’nin topraklarını sömürge haline getirmek istediler.
Ø
Kapitülasyonlar
nedeniyle Osmanlı ekonomisi zor durumdaydı.
Ø
Osmanlı
Devleti Avrupa devletlerinin açık pazarı haline geldi. Sanayisi gelişemedi.
Ø
Osmanlı
Devleti, ekonomisini düzeltmek için Avrupa’dan borç para aldı. Borçlarını
ödeyemeyince Avrupalı devletler Duyun-u Umumiye (Genel Borçlar İdaresi)
yönetimini kurdular.
Ø
Osmanlı
Devleti, içinde bulunduğu kötü durumdan kurtulmak, çöküşü önlemek için
ıslahatlar yapıldı.
Ø
Tanzimat
ve Islahat Fermanları ilan edildi, I. Meşrutiyet ve II. Meşrutiyet ilan edildi.
I.Dünya
Savaşı’nın Sebepleri
1-Sanayi
inkılabı sonucunda devletler arasında Pazar ve hammadde arayışından doğan sömürgecilik yarışı ve ekonomik rekabet
2-Ekonomik
yarışın devletler arası bloklaşmalara sebep olması
3-Almanya
ile Fransa arasında Alsac-e Lorainne
(Alsas Loren) bölgesinden doğan çekişme
4-Rusya
ile Avusturya – Macaristan İmparatorluğu arasında Ruslar’ın panislavizm
politikasından doğan gerginlik
5Ruslar’ın
Osmanlı toprakları üzerindeki emelleri ve sıcak denizlere inme politikası
6-Avusturya-Macaristan
İmparatorluğu’nun Bosna Hersek’i ilhalkının Sırbistan ile arasında meydana
getirdiği gerginlik
** Avusturya – Macaristan İmparatorluğu
veliahtının Bosna Hersek’i ziyaretinde bir sırp tarafından öldürülmesi
NOT: I. Dünya Savaşı’nın en önemli
sebebi; SÖMÜRGECİLİK’tir.
Üçlü İtilaf (Anlaşma)
Devletleri: İNGİLTERE, FRANSA, RUSYA
Üçlü İttifak (Birleşme)
Devletleri: ALMANYA, AVUSTURYA-MACARİSTAN,
İTALYA
NOT: I. Dünya Savaşı
başlarında İtalya taraf değiştirerek
İtilaf Devletleri tarafına geçti. İtilaf Devletleri İtalya’ya Batı Anadolu,
İzmir ve çevresini vaat etmişti. İttifak Devletleri İtalya’nın oluşturduğu boşluğu
Osmanlı Devleti ve Bulgaristan ile doldurdu. Savaş devam ederken İtilaf
Devletleri tarafına Romanya, Sırbistan, Japonya, Brezilya, Yunanistan,
Portekiz, Amerika Birleşik Devletleri geçti.
Osmanlı
Devleti’nin Almanya’nın Yanında Savaşa Girmek İstemesinin Sebepleri
·
Osmanlı
Devleti’nin kaybettiği toprakları geri almak istemesi (en önemli sebep)
·
Osmanlı
Devleti’nin (İttihat ve Terakki Partisi) Almanya’nın savaşı kazanacağına olan
inancı.
·
İttihat
ve Terakki Partisi yöneticilerinin (Enver Paşa, Ziya Paşa) Alman hayranlığı.
·
Osmanlı
Devleti ve Almanya arasında gizli bir anlaşmanın yapılması.
·
Siyasi
yalnızlıktan kurtulmak istemesi.
·
İngiltere,
Fransa ve Rusya’nın Osmanlılara karşı düşmanca politikalar izlemesi.
·
Rusya
ile aynı tarafta olmanın imkânsızlığı.
·
Borçlardan
ve kapitülasyonlardan kurtulma isteği.
Almanya’nın
Osmanlı Devleti’ni Kendi Yanında Savaşa İstemesinin Sebepleri
·
Yeni
cepheler açarak ve savaşı daha geniş alanlara yayarak savaş yükünü hafifletmek
istemesi.
·
Osmanlı
Devleti’nin jeopolitik konumundan yararlanmak istemesi.
·
Osmanlı
Devleti’nin dini gücünden (halifenin gücünden) yararlanarak bütün Müslümanları
İtilaf Devletlerine karşı kullanmak istemesi.
·
Rusya’ya
Boğazlar yoluyla yardımda bulunulmasını engellemek istemesi.
·
Osmanlı
Devleti’nin insan gücü ve hammadde kaynaklarından yararlanmayı amaçlaması.
·
Süveyş
Kanalı’nın denetimini ele geçirip İngiltere’nin sömürgeleri ile olan
bağlantısını kesmek.
I. DÜNYA SAVAŞI SIRASINDA
BÜYÜK DEVLETLERİN DURUMU
İtalya’nın Durumu : Savaş öncesi
gruplaşmalarda Almanya’nın yanında yar alan İtalya, savaş başlayınca tarafsız
kalmıştı. 12 Ada ve Güneybatı Anadolu’nun vaad edilmesiyle İtilaf Devletleri
yanında savaşa katılmış, sonra Batı Anadolu da vaadedilmiştir.
Bulgaristan’ın Durumu : II. Balkan savaşında
kaybettiği toprakları geri almak isteyen Bulgaristan Çanakkale Savaşı’ndan
sonra Osmanlı yanında savaşa girmiştir. Böylece Osmanlı-Alman kara bağlantısı
sağlanmıştır.
Rusya’nın Durumu : Rusya yardım alamayınca
zor durumda kalmış, 1917’de Bolşevik İhtilaliyle Çarlık Rusya’sı yıkılmış
Sovyet Rusya kurulmuştur. Sovyet Rusya 3 Mart 1918 Brest – Litowsk
Antlaşması’yla savaştan çekilmiştir.
ABD’nin
Durumu : Savaşta uzun süre tarafsızlığını koruyan ABD, ticaret ve yolcu
gemilerinin Alman denizaltıları tarafından batırılması sonucu savaşa
katılmıştır. ABD’nin katılmasıyla savaş kısa sürede sona ermiştir.
Not : Yunanistan savaşa en son
katılan devlettir.
Osmanlı Devleti’nin Savaşa
Girmesi
Akdeniz’de İngilizlerden kaçan iki
Alman gemisi (Goben ve Breslav)
Osmanlı Devleti’ne sığındılar. Osmanlı Devleti bu iki gemiyi satın aldığını
bildirerek İngilizlere vermeyi reddetti. Gemilerin adları Yavuz ve Midilli olarak değiştirildi. Daha sonra bu iki Alman
gemisi mürettebatı Türk kıyafetleri girmiş bir şekilde Karadeniz’e açılarak Rus
limanlarını (Odessa ve Sivastopol) bombaladı. Bunun üzerine Rusya Osmanlı
Devleti’ne savaş açtı. Böylece Osmanlı Devleti bir oldu-bittiyle savaşa girmiş
oldu.
Osmanlı Devleti’nin Savaşa
Girmesiyle;
o
Savaş
geniş bir alana yayıldı.
o
Savaşı
süresi 2 yıl uzadı.
o
Almanya’nın
savaştığı cephelerin sayısı azaldı.
o
Yeni
cepheler açıldı, mevcut cepheler genişledi.
o
İtilaf
Devletlerinin özellikle Rusya’nın işi zorlaştı.
OSMANLI DEVLETİNİN
SAVAŞTIĞI CEPHELER
Kendi toprakları
üzerindeki cepheler :
*** Taarruz Cepheleri
§ Kafkas
§ Kanal
*** Savunma
Cepheleri :
§ Çanakkale
Topraklarımızda Savaştığımız
|
Topraklarımız dışında
|
Cepheler
|
Savaştığımız cepheler
|
1. Kafkas Cephesi
|
1. Makedonya
|
2. Çanakkale Cephesi
|
2. Galiçya
|
3. Kanal Cephesi
|
3. Romanya
|
4. Irak Cephesi
|
|
5. Filistin Cephesi
|
|
6. Hicaz-Yemen Cephesi
|
|
7. Suriye Cephesi
|
|
§ Irak
§ Suriye – Filistin
§ Hicaz – Yemen
*** Müttefiklerine yardım için savaştığı cepheler :
§ Romanya
§ Makedonya
§ Galiçya
Kafkasya
(Doğu) Cephesi
Osmanlı
Devleti’nin savaştığı ilk cephedir (22 Aralık 1914).
Bu
cephede Osmanlı Devleti, Ruslar ve onları destekleyen Ermeniler’le savaştı.
Cephe
Almanların isteği üzerine açıldı.
Cephenin
açılma nedeni; Almanya’nın Bakü petrollerini ele geçirmek istemesi; Enver
Paşa’nın Orta Asya Türkleri’ni Osmanlı Devleti çatısı altında toplamak
istemesi.
Savaşı,
kış şartlarının ağır olmasından dolayı Osmanlı Devleti kaybetti.
Sonuçları; Ruslar, Muş, Bitlis,
Erzurum ve Erzincan’ı ele geçirdiler; İtilaf Devletleri Çanakkale’yi
geçemediler ve Rusya’ya yardım gönderemediler. Bunun sonucunda Rusya’da ihtilal
çıktı ve Rusya savaştan çekilmek zorunda kaldı (Brest-Litowsk Antlaşmasını imzalayıp savaştan çekildi/3 Mart 1918).
NOT: Daha sonra bu cepheye
komutan olarak atanan M. Kemal, Rus ilerleyişini durdurdu, Muş ve Bitlis’i geri aldı.
Tehcir Kanunu: Birinci Dünya Savaşında
Ermenilerin Anadolu’dan Suriye ve Irak’ın kuzeyine göç ettirilmesini sağlayan
göç kanunudur. Yalnız günümüzde Ermeniler bu dönemde 1,5 milyon Ermeni’yi
öldürdünüz diyerek haksız soykırım iddialarında bulunuyor. Bizim arşivlerimizi
incelemek için herkese açtık gelin sizde arşivlerinizi açın soykırım iddiaları
olmadığını tartışalım diyoruz yaklaşmıyorlar. İddiaların amacı Türkiye’nin
dünya kamuoyunda itibarını sarsmak ve daha bazı topraklarımızda hak idia
etmeleridir.
Kanal
Cephesi
Almanların isteği ile
açıldı
(14 Ocak 1915).
Bu
cephede Osmanlı Devleti İngilizlerle savaştı.
Nedeni; Osmanlı Devleti’nin
Mısır’ı geri almak istemesi; Süveyş Kanalı’nı ele geçirip, İngilizlerin Hindistan sömürgeleri ile
bağlantısını kesmek istemesi.
Savaşı,
Osmanlı Devleti kaybetti (iklim koşulları, insan ve malzeme yetersizliği
nedeniyle).
Irak
Cephesi
Cepheyi İngilizler
açmıştır
(1914–1917)
Nedeni; İngiltere’nin Musul
(Irak) petrollerinden yararlanmak istemesi; İngiltere’nin Rusya ile birleşmek
istemesi, Rusya’ya yardım etmek istemesi; sömürge yolarlının güvenliğini
sağlamak istemesi.
Savaşı,
Osmanlı Devleti kaybetti.
Sonucu; zengin petrol yataklarına
sahip Kuzey Irak, İngiltere’nin denetimine girdi.
Filistin-Suriye
Osmanlı
Devleti, İngiliz ve Araplarla
savaştı. Osmanlı Devleti, bu savaşı kaybetti.
Hicaz-Yemen
Osmanlı
Devleti, İngiliz ve Araplarla
savaştı.
Nedeni; Osmanlı Devleti’nin
İngiliz ve Arapların elindeki kutsal yerleri ele geçirmek istemesi.
Savaşı,
Osmanlı Devleti kaybetti.
Çanakkale
Cephesi
Cephe İtilaf Devletleri
tarafından açılmıştır
(1915).
Nedeni; Çanakkale ve İstanbul
Boğazları’nı alıp İstanbul’u ele geçirmek; Rusya’ya yardım götürmek; Anadolu ve
Rumeli arasındaki bağlantıyı kesmek; Osmanlı’yı savaş dışı bırakmak.
Çanakkale Cephesi’nin
Sonuçları
Rusya’ya
yardım gönderilemediği için ihtilal çıktı ve Rusya savaştan çekildi (Rusya’da
Bolşevik İhtilali çıktı, Çarlık rejimi yıkıldı. 3 Mart 1918’de Brest-Litowsk anlaşması imzalandı ve
Rusya savaştan çekildi)
I.
Dünya Savaşı uzadı ve geniş bir alana yayıldı.
Bulgaristan
İttifak Devletleri tarafına geçti.
Yaklaşık
500 bin insan öldü.
İtilaf
Devletleri amaçlarına ulaşamadılar.
M.
Kemal bu cephedeki başarılarından dolayı tanındı (Kurtuluş Savaşı’nda lider
olarak kabul edilmesine neden oldu).
Türklerin
bu cephedeki başarıları diğer devletlere örnek oldu ve bu devletler bağımsızlık
mücadelesi başlattı.
NOT: Osmanlı Devleti I. Dünya
Savaşı’nda müttefiklerine yardım etmek amacıyla Sınırları Dışında da savaştı. Sınırlarımız Dışında Savaştığımız Cepheler:
Romanya, Makedonya, Galiçya.
ABD, savaşın başında tarafsızdı.
Ancak İngiltere ve Fransa’ya gemi, silah, cephane vs. satıyordu. Bunun üzerine
Almanya, ABD’nin ticaret gemilerini batırmaya başladı. Ekonomik zarara uğrayan
ABD böylece I. Dünya Savaşı’na girdi (1917).
NOT: ABD başkanı Wilson, I.
Dünya Savaşı girerken Wilson İlkeleri’ni
yayınladı.ABDnin savaşa girmesi I.dünya Savaşının bitişini hızlandırdı
Savaşın Sonunda İmzalanan
Ateşkes Antlaşmaları
§
Bulgaristan = Sofya Ateşkes Antlaşması
(29 Eylül 1918)
§
Osmanlı Devleti = Mondros Ateşkes
Antlaşması (30 Ekim 1918)
§
Avusturya-Macaristan = Villa Gusti Ateşkes
Antlaşması (3 Kasım 1918)
§
Almanya = Rethondes Ateşkes
Antlaşması (11 Kasım 1918)
NOT: I. Dünya Savaşı’nın
sonunda imzalanacak barış antlaşmalarının maddeleri Paris Barış Konferansı’nda belirlendi.
I. Dünya Savaşı’nı Bitiren
Barış Antlaşmaları
İtilaf Devletleri ile;
§
Almanya = Versay Antlaşması (28
Haziran 1919)
§
Avusturya = Sen Germen Barışı(10
Eylül 1919)
§
Macaristan = Triyanon Antlaşması (6
Haziran 1920)
§
Bulgaristan = Nöyyi Antlaşması (27
Kasım 1919)
§
Osmanlı Devleti = Sevr Antlaşması (10
Ağustos 1920)
I. Dünya Savaşı’nın
Sonuçları
Ø
I.
Dünya Savaşı’nı İtilaf Devletleri kazandı.
Ø
Çok
uluslu devletler (Osmanlı, Avusturya-Macaristan, Çarlık Rusya’sı) yıkıldı.
Ø
Polonya,
Çekoslovakya, Yugoslavya, Avusturya, Macaristan, Sovyetler Birliği, Türkiye
gibi yeni devletler kuruldu.
Ø
Dünya
barışını sağlamak, devletlerarası sorunları çözmek amacıyla “Milletler Cemiyeti” (Cemiyet-i Akvam)
kuruldu.
Ø
Bazı
ülkelerde rejim değişikliği oldu. İtalya’da Faşizm, Almanya’da Nazizim,
Rusya’da Kominizm (Sosyalizm) gibi. Cumhuriyet yaygınlaştı.
Ø
Sömürgecilik
isim değiştirerek manda ve himaye adı ile devam etti.
Ø
Almanya
tüm sömürgelerini kaybetti.
Ø
I.
Dünya Savaşı’nın sonuçları II. Dünya Savaşı’na zemin hazırladı (Versay
Antlaşması çok ağır şartları olan bir antlaşmaydı, şartları II. Dünya
Savaşı’nın bir sebebi oldu).
NOT: I. Dünya Savaşı’ndan en
kazançlı çıkan devlet İngiltere oldu. İtalya galip devlet olmasına karşın
savaştan istediği kazancı sağlayamadı, büyük bir ekonomik bunalıma girdi.
NOT: I. Dünya Savaşı sonunda
Osmanlı Devleti ile İtilaf Devletleri arasında MONDROS ATEŞKES ANTLAŞMASI ve SEVR
BARIŞ ANTLAŞMASI imzalandı.
MONDROS MÜTAREKESİ
verdiğiniz bilgiler için teşekkürler.bilgilerimi tazelemiş oldum :)
YanıtlaSil