OSMANLI DEVLETİNİN I.DÜNYA SAVAŞINDA SAVAŞTIĞI CEPHELER:

OSMANLI DEVLETİNİN I.DÜNYA SAVAŞINDA SAVAŞTIĞI CEPHELER:

I.Dünya Savaşında Osmanlı Devleti Kafkas, Kanal, Çanakkale, Filistin, Suriye, Irak, Yemen cephelerinde İtilaf Devletlerine karşı savaştı. Romanya, Galiçya, Makedonya Cephelerinde müttefiklere yardım amacıyla savaştı.

§  Kafkasya Cephesi(Aralık 1914) Enver Paşa tarafından Rusya'ya karşı açıldı.

§  Kafkasları ele geçirerek Orta Asya Türk­leri ile bağlantı kurmak,

§  Hazar Denizi'nin doğusundan hareket ederek İngiltere denetimindeki Hindistan'a saldır­mak,

§  Kafkasya'daki petrol yataklarının kontro­lünü ele geçirmek istenmesidir.

§  Enver Paşa yönetimindeki Türk ordusu Kafkasya'dan Rusya üzerine taarruza başladı. Ancak şiddetli kış şartları sebebiyle pek çok Türk askeri şehit oldu. Bu durumu değerlendiren Rus­lar Erzurum, Muş, Bitlis ve Erzincan'ı ele geçirdi. Daha sonra Kafkas Cephesi'ne atanan Mustafa Kemal, Ruslara karşı başarı kazanarak Muş ve Bitlis'i işgalden kurtardı (1 Nisan 1916).

§  Rusya 3 Mart 1918 tarihinde Brest  Litowsk Antlaşması'nı imzalayarak savaştan çe­kildi. Antlaşma sonucunda Rusya, Kars, Arda­han ve Batum'u Osmanlı Devleti'ne bıraktı.

Çanakkale Cephesi(1915) :Osmanlı Devleti I.Dünya Savaşına girince İtilaf Devletlerinin bütün dikkatleri boğazlar üzerine yöneldi. İngiltere ve Fransa müttefikleri olan Rusya’ya gerekli askeri yardımı sağlamak için boğazlara hâkim olmak istiyordu.(Baltık Denizini Alman denizaltıları kapatmıştı. Rusya’ya yardım edilebilecek tek yol boğazlar kalmıştı)Aynı zamanda boğazların ele geçirilmesiyle İstanbul işgal edilecek, Osmanlı Devleti de savaş dışı kalacaktı.

İtilaf Devletleri bu amaçlarla Çanakkale Cephesini açtılar.

İngiliz ve Fransız gemileri Çanakkale Boğazına yığınak yaptılar.18 Mart 1915’te teknik bakımdan üstün olan Müttefik Devletleri Boğazı geçmek amacıyla hareket ettiler.Fakat Türk Ordusunun olağanüstü savunmasıyla karşılaştılar ve pek çok kayıplar vererek geri çekildiler

Bunun üzerine İtilaf Devletleri karadan İstanbul’a ulaşmak üzere Gelibolu’ya asker çıkardılar.İngiliz ve Fransız sömürgelerinden de birçok asker getirdiler.Tarihin en kanlı kara savaşları burada meydana geldi.Türk askeri Conkbayırı, Anafartalar, Arıburnu  bölgelerinde Mustafa Kemal’in önderliğinde başarılı savunma savaşları yaparak tarihe “Çanakkale Geçilmez”diye yazdırdı.

Çanakkale Savaşının Sonuçları:

Ø  Çanakkale Cephesinde yenilgiye uğrayan İtilaf Devletleri dünyada prestij kaybettiler.

Ø  I.Dünya Savaşının uzamasına neden oldu.

Ø  İtilaf Devletlerinin yardımı Rusya’ya ulaş-madığı için Rus ekonomisi iyice bozuldu. Rusya’da çarlık rejimi yıkılarak yerine Bolşevik rejim kuruldu ve Ruslar I.Dünya Savaşından çekildi.

Ø  Bulgaristan Almanya’nın(İttifak Dev.)yanında savaşa katıldı.

Ø  Çanakkale Savaşları milli mücadele ruhunun başlangıcı oldu.

Ø  Mustafa Kemal’in milli mücadelede önder olmasında Çanakkale Savaşlarının büyük rolü vardır.

Kanal Cephesi: Almanların isteği üzerine açılmıştır. Cephenin açılma amacı, İngilizlerin Uzakdoğu sömürgeleriyle bağlantısını kesmek ve Mısır’da Osmanlı hâkimiyetini yeniden kurmaktır.

Ancak istenilen gerçekleşmedi. İngilizlere karşı bazı başarılar elde edildi, Bu kalıcı olmadı. İngilizler Sina Yarımadasını ele geçirip Suriye’ye kadar geldiler.

Suriye-Filistin Cephesi: Kanal cephesinde İngilizlere yenilen birliklerimiz Filistin’e sonrada Suriye’ye kadar geri çekildiler. Yıldırım orduları burada başarılı savunma savaşları yaptılar Zamanla kuzeye doğru çekilen Türk birlikleri Halep önlerinde İngilizleri durdurdular.

Irak Cephesi : İngilizler zengin Irak petrollerini ele geçirmek amacıyla açtılar.

Hicaz ve Yemen Cephesi: İngilizler Arap Yarımadasını işgal etmek için Yemen’e asker çıkardılar.Ayrıca Hicaz Emiri Şerif Hüseyin’e çok miktarda para yardımı yaptılar.Türk ordusu İngiliz ve Araplara karşı mücadele ettiyse de başarılı olamadı. İngilizler Yemen’i alarak Hicaz’a tamamen hakim oldular.

Galiçya, Romanya ve Makedonya Cephesi: Osmanlı Devleti bu cephelerde Ortaklarına (Bulgaristan,Avusturya-Macaristan)yardım etmek amacıyla savaştı.

Savaşın Sona Ermesi:1917 yılında Rusya’nın savaştan çekilmesi üzerine İttifak Devletleri İtilaf Devletlerine karşı üstünlük kurmuşlardı.

Ancak bu durum uzun sürmedi. Amerika Birleşik Devletleri İtilaf Devletlerinin yanında savaşa girdi. Amerikan birlikleri o zamana kadar hiç savaşa katılmamıştı. Almanya güçlü, dinamik olan Amerikan orduları karşısında tutunamadı. İngiliz, Fransız ve ABD birliklerinden oluşan güçlü müttefik kuvvetleri                 Batı Cephesinde Almanya’yı çökerttiler. Diğer cephelerde de başarısızlıklar artmaya başlamıştı. Böylece savaşın sonunda İttifak Devletleri savaşı kaybettiklerini belirterek (yenilerek)yenen devletlerle ateşkes anlaşmasını imzaladılar. Almanya ile (Versay) Avusturya ile(Sen Jermen),Bulgaristan la(Nöyi),Macaristan’la(Tirayanon)Osmanlı Devleti ile de Sevr Barış Anlaşması imzalandı.

I.Dünya Savaşının Sonuçları

Bazı İmparatorluklar yıkılarak yerine yeni devletler kuruldu.(Polonya, Çekoslovakya, Yugoslavya, Macaristan, Türkiye)

Yeni rejimler ortaya çıktı.(Cumhuriyet, Komünizm, Faşizm, Nazizm.)

Devletlerarasındaki dengeler bozuldu.

Milyonlarca insan öldü. Birçok şehirler yakılıp yıkıldı.

Sürekli barış sağlamak ve anlaşmazlıkları çözmek için Cemiyet-i Akvam (Milletler Cemiyeti)kuruldu.

Sorunların çözümü sağlanamadığı için II. Dünya Savaşının çıkmasına neden oldu.

Sömürgecilik, mandacılık haline dönüştü.

Wilson İlkeleri (8 Ocak 1918)

    Bu ilkelerin yayınlanma amacı, dünya ba­rışını sağlamak, ülkeler arası mücadelelere son vermektir. Wilson ilkelerine göre;

• Bütün milletler, kendi geleceğine kendisi karar verecektir.

• I. Dünya Savaşı'nda yenen devletler, yeni­lenlerden savaş ve toprak tazminatı almaya­caktır.

• Dünya barışını tehdit eden silahlanmaya son verilecektir.

• Devletlerarası barışı sağlamak için Mil­letler Cemiyeti kurulacaktır.

   Wilson ilkeleri görünürde dünya barışını sağlamaya yöneliktir. Fakat sömürgeci dev­letler bu ilkeleri kendi lehlerine çevirmişlerdir. Bunun yanında Wilson ilkelerine uymayarak, kendi çıkarları doğrultusunda hareket etmiş­ler ve dünya barışını tehlikeye sokmuşlardır.

    Paris Barış Konferansı (18 Ocak 1919)

     • I. Dünya Savaşı sonucunda, yenilen dev­letlerin durumlarını görüşmek ve yapılacak olan barış antlaşmalarının esaslarını tespit için kon­ferans düzenlenmiştir.

    • Bu konferansta barış görüşmelerinin ya­pılması beklenirken, Osmanlı Devleti'nin top­rakları paylaşılmış, Batı Anadolu toprakları, Yunanistan'a bırakılmıştır.          ( Sahte nüfus belgelerine dayanarak)