OSMANLI DEVLETİ HANGİ CEPHEDE

OSMANLI DEVLETİ HANGİ CEPHEDE

I. DÜNYA SAVAŞI (1914–1918)

I. Dünya Savaşı’ndan Önce Osmanlı Devleti’nin Durumu

Ø  Osmanlı Devleti 18. yüzyıldan itibaren Avrupa’daki bilim ve teknik alanında yapılan yenilikleri takip edemedi.

Ø  Fransız İhtilali’nden sonra yayılan milliyetçilik akımından Osmanlı Devleti olumsuz etkilendi. Osmanlı yönetimindeki milletler ayaklanmaya başladı.

Ø  Batılı Devletler, Osmanlı Devleti’nin topraklarını sömürge haline getirmek istediler.

Ø  Kapitülasyonlar nedeniyle Osmanlı ekonomisi zor durumdaydı.

Ø  Osmanlı Devleti Avrupa devletlerinin açık pazarı haline geldi. Sanayisi gelişemedi.

Ø  Osmanlı Devleti, ekonomisini düzeltmek için Avrupa’dan borç para aldı. Borçlarını ödeyemeyince Avrupalı devletler Duyun-u Umumiye (Genel Borçlar İdaresi) yönetimini kurdular.

Ø  Osmanlı Devleti, içinde bulunduğu kötü durumdan kurtulmak, çöküşü önlemek için ıslahatlar yapıldı.

Ø  Tanzimat ve Islahat Fermanları ilan edildi, I. Meşrutiyet ve II. Meşrutiyet ilan edildi.

  I.Dünya Savaşı’nın Sebepleri

1-Sanayi inkılabı sonucunda devletler arasında Pazar ve hammadde arayışından doğan sömürgecilik yarışı ve ekonomik rekabet

2-Ekonomik yarışın devletler arası bloklaşmalara sebep olması

3-Almanya ile Fransa arasında Alsac-e Lorainne (Alsas Loren) bölgesinden doğan çekişme

4-Rusya ile Avusturya – Macaristan İmparatorluğu arasında Ruslar’ın panislavizm politikasından doğan gerginlik

5Ruslar’ın Osmanlı toprakları üzerindeki emelleri ve sıcak denizlere inme politikası

6-Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’nun Bosna Hersek’i ilhalkının Sırbistan ile arasında meydana getirdiği gerginlik

**        Avusturya – Macaristan İmparatorluğu veliahtının Bosna Hersek’i ziyaretinde bir sırp tarafından öldürülmesi

NOT: I. Dünya Savaşı’nın en önemli sebebi; SÖMÜRGECİLİK’tir.

Üçlü İtilaf (Anlaşma) Devletleri: İNGİLTERE, FRANSA, RUSYA

Üçlü İttifak (Birleşme) Devletleri: ALMANYA, AVUSTURYA-MACARİSTAN, İTALYA

NOT: I. Dünya Savaşı başlarında İtalya taraf değiştirerek İtilaf Devletleri tarafına geçti. İtilaf Devletleri İtalya’ya Batı Anadolu, İzmir ve çevresini vaat etmişti. İttifak Devletleri İtalya’nın oluşturduğu boşluğu Osmanlı Devleti ve Bulgaristan ile doldurdu. Savaş devam ederken İtilaf Devletleri tarafına Romanya, Sırbistan, Japonya, Brezilya, Yunanistan, Portekiz, Amerika Birleşik Devletleri geçti.

Osmanlı Devleti’nin Almanya’nın Yanında Savaşa Girmek İstemesinin Sebepleri

·         Osmanlı Devleti’nin kaybettiği toprakları geri almak istemesi (en önemli sebep)

·         Osmanlı Devleti’nin (İttihat ve Terakki Partisi) Almanya’nın savaşı kazanacağına olan inancı.

·         İttihat ve Terakki Partisi yöneticilerinin (Enver Paşa, Ziya Paşa) Alman hayranlığı.

·         Osmanlı Devleti ve Almanya arasında gizli bir anlaşmanın yapılması.

·         Siyasi yalnızlıktan kurtulmak istemesi.

·         İngiltere, Fransa ve Rusya’nın Osmanlılara karşı düşmanca politikalar izlemesi.

·         Rusya ile aynı tarafta olmanın imkânsızlığı.

·         Borçlardan ve kapitülasyonlardan kurtulma isteği.

Almanya’nın Osmanlı Devleti’ni Kendi Yanında Savaşa İstemesinin Sebepleri                                                    

·         Yeni cepheler açarak ve savaşı daha geniş alanlara yayarak savaş yükünü hafifletmek istemesi.

·         Osmanlı Devleti’nin jeopolitik konumundan yararlanmak istemesi.

·         Osmanlı Devleti’nin dini gücünden (halifenin gücünden) yararlanarak bütün Müslümanları İtilaf Devletlerine karşı kullanmak istemesi.

·         Rusya’ya Boğazlar yoluyla yardımda bulunulmasını engellemek istemesi.                                                        

·         Osmanlı Devleti’nin insan gücü ve hammadde kaynaklarından yararlanmayı amaçlaması.

·         Süveyş Kanalı’nın denetimini ele geçirip İngiltere’nin sömürgeleri ile olan bağlantısını kesmek.

I. DÜNYA SAVAŞI SIRASINDA BÜYÜK DEVLETLERİN DURUMU

İtalya’nın Durumu : Savaş öncesi gruplaşmalarda Almanya’nın yanında yar alan İtalya, savaş başlayınca tarafsız kalmıştı. 12 Ada ve Güneybatı Anadolu’nun vaad edilmesiyle İtilaf Devletleri yanında savaşa katılmış, sonra Batı Anadolu da vaadedilmiştir.

Bulgaristan’ın Durumu : II. Balkan savaşında kaybettiği toprakları geri almak isteyen Bulgaristan Çanakkale Savaşı’ndan sonra Osmanlı yanında savaşa girmiştir. Böylece Osmanlı-Alman kara bağlantısı sağlanmıştır.

Rusya’nın Durumu : Rusya yardım alamayınca zor durumda kalmış, 1917’de Bolşevik İhtilaliyle Çarlık Rusya’sı yıkılmış Sovyet Rusya kurulmuştur. Sovyet Rusya 3 Mart 1918 Brest – Litowsk Antlaşması’yla savaştan çekilmiştir.

ABD’nin Durumu : Savaşta uzun süre tarafsızlığını koruyan ABD, ticaret ve yolcu gemilerinin Alman denizaltıları tarafından batırılması sonucu savaşa katılmıştır. ABD’nin katılmasıyla savaş kısa sürede sona ermiştir.

Not : Yunanistan savaşa en son katılan devlettir.

Osmanlı Devleti’nin Savaşa Girmesi

            Akdeniz’de İngilizlerden kaçan iki Alman gemisi (Goben ve Breslav) Osmanlı Devleti’ne sığındılar. Osmanlı Devleti bu iki gemiyi satın aldığını bildirerek İngilizlere vermeyi reddetti. Gemilerin adları Yavuz ve Midilli olarak değiştirildi. Daha sonra bu iki Alman gemisi mürettebatı Türk kıyafetleri girmiş bir şekilde Karadeniz’e açılarak Rus limanlarını (Odessa ve Sivastopol) bombaladı. Bunun üzerine Rusya Osmanlı Devleti’ne savaş açtı. Böylece Osmanlı Devleti bir oldu-bittiyle savaşa girmiş oldu.

Osmanlı Devleti’nin Savaşa Girmesiyle;

o    Savaş geniş bir alana yayıldı.

o    Savaşı süresi 2 yıl uzadı.

o    Almanya’nın savaştığı cephelerin sayısı azaldı.

o    Yeni cepheler açıldı, mevcut cepheler genişledi.

o    İtilaf Devletlerinin özellikle Rusya’nın işi zorlaştı.

OSMANLI DEVLETİNİN SAVAŞTIĞI CEPHELER

Kendi toprakları üzerindeki cepheler :

***    Taarruz Cepheleri

§          Kafkas

§          Kanal

***    Savunma Cepheleri :

§          Çanakkale                                                                                                                         

Topraklarımızda Savaştığımız	Topraklarımız dışında
Cepheler	Savaştığımız cepheler
1. Kafkas Cephesi	1. Makedonya
2. Çanakkale Cephesi	2. Galiçya
3. Kanal Cephesi	3. Romanya
4. Irak Cephesi
5. Filistin Cephesi
6. Hicaz-Yemen Cephesi
7. Suriye Cephesi

§          Irak

§          Suriye – Filistin

§          Hicaz – Yemen

***    Müttefiklerine yardım için savaştığı cepheler :

§          Romanya

§          Makedonya

§          Galiçya

Kafkasya (Doğu) Cephesi  

       Osmanlı Devleti’nin savaştığı ilk cephedir (22 Aralık 1914).

       Bu cephede Osmanlı Devleti, Ruslar ve onları destekleyen Ermeniler’le savaştı.

       Cephe Almanların isteği üzerine açıldı.

       Cephenin açılma nedeni; Almanya’nın Bakü petrollerini ele geçirmek istemesi; Enver Paşa’nın Orta Asya Türkleri’ni Osmanlı Devleti çatısı altında toplamak istemesi.

       Savaşı, kış şartlarının ağır olmasından dolayı Osmanlı Devleti kaybetti.

       Sonuçları; Ruslar, Muş, Bitlis, Erzurum ve Erzincan’ı ele geçirdiler; İtilaf Devletleri Çanakkale’yi geçemediler ve Rusya’ya yardım gönderemediler. Bunun sonucunda Rusya’da ihtilal çıktı ve Rusya savaştan çekilmek zorunda kaldı (Brest-Litowsk Antlaşmasını imzalayıp savaştan çekildi/3 Mart 1918).

NOT: Daha sonra bu cepheye komutan olarak atanan M. Kemal, Rus ilerleyişini durdurdu, Muş ve Bitlis’i geri aldı.

Tehcir Kanunu: Birinci Dünya Savaşında Ermenilerin Anadolu’dan Suriye ve Irak’ın kuzeyine göç ettirilmesini sağlayan göç kanunudur. Yalnız günümüzde Ermeniler bu dönemde 1,5 milyon Ermeni’yi öldürdünüz diyerek haksız soykırım iddialarında bulunuyor. Bizim arşivlerimizi incelemek için herkese açtık gelin sizde arşivlerinizi açın soykırım iddiaları olmadığını tartışalım diyoruz yaklaşmıyorlar. İddiaların amacı Türkiye’nin dünya kamuoyunda itibarını sarsmak ve daha bazı topraklarımızda hak idia etmeleridir.

Kanal Cephesi                                                                             

       Almanların isteği ile açıldı (14 Ocak 1915).

       Bu cephede Osmanlı Devleti İngilizlerle savaştı.

       Nedeni; Osmanlı Devleti’nin Mısır’ı geri almak istemesi; Süveyş Kanalı’nı ele geçirip, İngilizlerin                 Hindistan sömürgeleri ile bağlantısını kesmek istemesi.

       Savaşı, Osmanlı Devleti kaybetti (iklim koşulları, insan ve malzeme yetersizliği nedeniyle).

Irak Cephesi  

       Cepheyi İngilizler açmıştır (1914–1917)

       Nedeni; İngiltere’nin Musul (Irak) petrollerinden yararlanmak istemesi; İngiltere’nin Rusya ile birleşmek istemesi, Rusya’ya yardım etmek istemesi; sömürge yolarlının güvenliğini sağlamak istemesi.

       Savaşı, Osmanlı Devleti kaybetti.

       Sonucu; zengin petrol yataklarına sahip Kuzey Irak, İngiltere’nin denetimine girdi.

Filistin-Suriye  

       Osmanlı Devleti, İngiliz ve Araplarla savaştı. Osmanlı Devleti, bu savaşı kaybetti.

Hicaz-Yemen  

       Osmanlı Devleti, İngiliz ve Araplarla savaştı.

       Nedeni; Osmanlı Devleti’nin İngiliz ve Arapların elindeki kutsal yerleri ele geçirmek istemesi.

       Savaşı, Osmanlı Devleti kaybetti.

Çanakkale Cephesi  

       Cephe İtilaf Devletleri tarafından açılmıştır (1915).                                                                                            

       Nedeni; Çanakkale ve İstanbul Boğazları’nı alıp İstanbul’u ele geçirmek; Rusya’ya yardım götürmek; Anadolu ve Rumeli arasındaki bağlantıyı kesmek; Osmanlı’yı savaş dışı bırakmak.

Çanakkale Cephesi’nin Sonuçları

       Rusya’ya yardım gönderilemediği için ihtilal çıktı ve Rusya savaştan çekildi (Rusya’da Bolşevik İhtilali çıktı, Çarlık rejimi yıkıldı. 3 Mart 1918’de Brest-Litowsk anlaşması imzalandı ve Rusya savaştan çekildi)

       I. Dünya Savaşı uzadı ve geniş bir alana yayıldı.

       Bulgaristan İttifak Devletleri tarafına geçti.

       Yaklaşık 500 bin insan öldü.

       İtilaf Devletleri amaçlarına ulaşamadılar.

       M. Kemal bu cephedeki başarılarından dolayı tanındı (Kurtuluş Savaşı’nda lider olarak kabul edilmesine neden oldu).

       Türklerin bu cephedeki başarıları diğer devletlere örnek oldu ve bu devletler bağımsızlık mücadelesi başlattı.

NOT: Osmanlı Devleti I. Dünya Savaşı’nda müttefiklerine yardım etmek amacıyla Sınırları Dışında da savaştı. Sınırlarımız Dışında Savaştığımız Cepheler: Romanya, Makedonya, Galiçya.

            ABD, savaşın başında tarafsızdı. Ancak İngiltere ve Fransa’ya gemi, silah, cephane vs. satıyordu. Bunun üzerine Almanya, ABD’nin ticaret gemilerini batırmaya başladı. Ekonomik zarara uğrayan ABD böylece I. Dünya Savaşı’na girdi (1917).

NOT: ABD başkanı Wilson, I. Dünya Savaşı girerken Wilson İlkeleri’ni yayınladı.ABDnin savaşa girmesi I.dünya Savaşının bitişini hızlandırdı

Savaşın Sonunda İmzalanan Ateşkes Antlaşmaları

§  Bulgaristan = Sofya Ateşkes Antlaşması (29 Eylül 1918)

§  Osmanlı Devleti = Mondros Ateşkes Antlaşması (30 Ekim 1918)

§  Avusturya-Macaristan = Villa Gusti Ateşkes Antlaşması (3 Kasım 1918)

§  Almanya = Rethondes Ateşkes Antlaşması (11 Kasım 1918)

NOT: I. Dünya Savaşı’nın sonunda imzalanacak barış antlaşmalarının maddeleri Paris Barış Konferansı’nda belirlendi.

I. Dünya Savaşı’nı Bitiren Barış Antlaşmaları                                                                 

İtilaf Devletleri ile;

§  Almanya = Versay Antlaşması (28 Haziran 1919)

§  Avusturya = Sen Germen Barışı(10 Eylül 1919)

§  Macaristan = Triyanon Antlaşması (6 Haziran 1920)

§  Bulgaristan = Nöyyi Antlaşması (27 Kasım 1919)

§  Osmanlı Devleti = Sevr Antlaşması (10 Ağustos 1920)

I. Dünya Savaşı’nın Sonuçları

Ø  I. Dünya Savaşı’nı İtilaf Devletleri kazandı.                                                                                                

Ø  Çok uluslu devletler (Osmanlı, Avusturya-Macaristan, Çarlık Rusya’sı) yıkıldı.

Ø  Polonya, Çekoslovakya, Yugoslavya, Avusturya, Macaristan, Sovyetler Birliği, Türkiye gibi yeni devletler kuruldu.

Ø  Dünya barışını sağlamak, devletlerarası sorunları çözmek amacıyla “Milletler Cemiyeti” (Cemiyet-i Akvam) kuruldu.

Ø  Bazı ülkelerde rejim değişikliği oldu. İtalya’da Faşizm, Almanya’da Nazizim, Rusya’da Kominizm (Sosyalizm) gibi. Cumhuriyet yaygınlaştı.

Ø  Sömürgecilik isim değiştirerek manda ve himaye adı ile devam etti.

Ø  Almanya tüm sömürgelerini kaybetti.

Ø  I. Dünya Savaşı’nın sonuçları II. Dünya Savaşı’na zemin hazırladı (Versay Antlaşması çok ağır şartları olan bir antlaşmaydı, şartları II. Dünya Savaşı’nın bir sebebi oldu).

NOT: I. Dünya Savaşı’ndan en kazançlı çıkan devlet İngiltere oldu. İtalya galip devlet olmasına karşın savaştan istediği kazancı sağlayamadı, büyük bir ekonomik bunalıma girdi.

NOT: I. Dünya Savaşı sonunda Osmanlı Devleti ile İtilaf Devletleri arasında MONDROS ATEŞKES ANTLAŞMASI ve SEVR BARIŞ ANTLAŞMASI imzalandı.

MONDROS MÜTAREKESİ